De meeste succesvolle bedrijven hebben diversiteit omarmd en houden hier bij het samenstellen van teams rekening mee. Er wordt voor functies actief gescout op mensen met een diverse achtergrond. Dit kan op allerlei verschillende gebieden; cultuur, religie, opleidingsniveau, leeftijd, taal, sekse, werkervaring, etc. Om de voordelen van een grote diversiteit zo goed mogelijk te kunnen benutten is een inclusieve werkcultuur nodig of culture of inclusion. Alléén als iedereen zich betrokken en gehoord voelt, als alle medewerkers zich veilig voelen en overal en altijd hun mening kunnen en durven geven zullen de prestaties toenemen.

Met zo'n bedrijfscultuur zorg je voor een grotere binding van je personeel aan het bedrijf. Ook laat je je klanten en andere stakeholders zien dat je begaan bent met het welzijn van je medewerkers, wat hun vertrouwen in je bedrijf vergroot. Wat een inclusieve werkcultuur precies inhoudt en hoe je die bereikt lees je hieronder.

Zes voorwaarden voor inclusie

Een inclusieve werkcultuur betekent dat iedereen zijn of haar zegje kan doen en zijn of haar talenten kan ontplooien, ongeacht functie, geslacht, geaardheid, afkomst, huidskleur, opleiding of wat dan ook. Het gaat daarbij vooral om het creëren van een werksfeer, waarin iedereen ongeacht status of functie zich ook vrij voelt om zijn of haar eigen inbreng te hebben. En waarin iedereen dus ook bereid is serieus aandacht te besteden aan die inbreng. Je zou zes voorwaarden kunnen benoemen voor een succesvolle inclusie (Kramer, 2014):

• Iedereen telt mee en ieders mening telt mee, ongeacht status of functie.
• Leidinggevenden stimuleren openheid en zijn zelf ook zo open mogelijk.
• Iedereen kan vrijuit zijn mening geven, op een professionele manier en zonder zijn positie in gevaar te brengen.
• Iedereen werkt samen aan een gemeenschappelijk doel, onderlinge verschillen worden gerespecteerd.
• Verschillen in cultuur, geslacht, geaardheid of afkomst worden niet weggemoffeld, maar juist herkend en omarmd.
• Iedereen neemt de tijd om serieus naar de ander te luisteren.

Wat een inclusieve werkcultuur niet is

Bij het creëren van een inclusieve werkcultuur moet je wel oppassen dat de balans niet doorslaat naar anarchie of het ontkennen van verschillen. Niet alles kan en mag en niet iedereen kan altijd zijn of haar zin krijgen. En hoewel je iedereen gelijk behandelt blijven er natuurlijk verschillen tussen mensen, het heeft geen nut om die te ontkennen. Mannen verschillen nu eenmaal van vrouwen en ook tussen culturen kunnen er grote verschillen bestaan. Het gaat erom een cultuur te creëren waarin iedereen ondanks die verschillen tot zijn recht komt. Dat is makkelijk gezegd, maar hoe doe je dat en hoe krijg je iedereen mee, ook de sceptici?

Een inclusieve werkcultuur ontwikkelen

Het ontwikkelen van een inclusieve werkcultuur moet beginnen bij de leidinggevenden (Fallon, 2017). Een eerste stap zou het werven van personeel met diverse achtergronden moeten zijn. De diversiteit van het personeelsbestand zou zelfs tot beleid gemaakt moeten worden. Leidinggevenden zijn ook de aangewezen personen om iedereen in het bedrijf mee te krijgen in het proces. Ze kunnen dat bijvoorbeeld doen door oprechte interesse te tonen voor hun personeel. Een-op-een gesprekjes waarin ze praten met de medewerkers over de gang van zaken of vragen naar ideeën zijn daarbij een goed instrument, net als groepsgesprekken. Zo leg je als leidinggevende het fundament voor een open atmosfeer, waarin iedereen de overtuiging krijgt dat hij gehoord wordt en ertoe doet. Er bestaan gerichte trainingen voor leidinggevenden om hun vaardigheden op dit gebied te ontwikkelen.

Zorg dat je duidelijke en meetbare doelstellingen formuleert en bewaak die doelstellingen ook. Bij bedrijven met een beperkte omvang kan dat prima gedaan worden door gemotiveerde leidinggevenden onder directieniveau. Grote bedrijven zouden kunnen overwegen om daar een aparte werkgroep voor in het leven te roepen. Ook die zou moeten bestaan uit leidinggevenden op lagere niveaus, die achter de doelstellingen van het beleid staan en gemotiveerd zijn om die doelstellingen ook te bereiken. Zo’n werkgroep rapporteert rechtstreeks aan de directie, die vervolgens maatregelen kan nemen, bijvoorbeeld om de diversiteit van het personeelsbestand op peil te brengen.

Omarm minderheden

Een divers personeelsbestand is mooi, maar alleen als alle groepen zich ook echt thuis en welkom voelen in je bedrijf. Dat is met name belangrijk voor de groepen die getalsmatig ondervertegenwoordigd zijn. Je kunt daar op veel manieren voor zorgen, bijvoorbeeld:

• Komen er voor het eerst vrouwen werken op een van oudsher mannen plek, zoals bijvoorbeeld de fabriekshal van een betonfabriek, zorg dan voor een aparte kleed- en toiletruimte voor hen.
• Reserveer een ruimte waar moslims hun gebed kunnen doen. Buiten de gebedstijden zou je die ruimte kunnen benutten voor de een-op-eengesprekken.
• Zorg dat je personeel van tevoren weet wat er besproken gaat worden bij een afdelingsoverleg. Zo kunnen zij zich voorbereiden en zullen ze de vergaderingen meer betrokken bijwonen. Vooral als niet iedereen dezelfde moedertaal heeft kan zo’n voorbereidingstijd prettig zijn.
• Teambuildingsactiviteiten zijn een uitstekend instrument om de betrokkenheid te stimuleren. Het zou helemaal mooi zijn als er ook regelmatig een inkijkje wordt gegeven in de cultuur of de leefgewoonten van minderheden.

Zo zijn er tal van andere praktische maatregelen te bedenken. Heerst er in je bedrijf al een inclusieve werkcultuur, dan zullen de behoeften vanzelf door de werknemers aangedragen worden. Is de bedrijfscultuur nog niet volmaakt op dit gebied, dan is het belangrijk om proactief problemen op te sporen én op te lossen.

Zes stappen naar een 'culture of inclusion'

Samenvattend zou je zes stappen kunnen formuleren (Gurchiek, 2018) die je bedrijf moet doorlopen om te komen tot een ‘culture of inclusion’, een inclusieve werkcultuur:

• Instrueer de leidinggevenden en zorg eventueel voor scholing.
• Communiceer de doelstellingen niet alleen naar het management, maar ook naar alle andere medewerkers.
• Zorg dat de doelstellingen bewaakt worden, eventueel door het instellen van een werkgroep.
• Omarm en respecteer de verschillen tussen je werknemers.
• Luister naar de inbreng van je werknemers.
• Zorg voor effectieve afdelingsvergaderingen met een goede betrokkenheid van alle deelnemers.

Cultuur is het totaal van het gedrag en de normen en waarden in een organisatie. Het gaat over hoe je dagelijks met elkaar omgaat. Om alle voordelen van diversiteit te kunnen benutten heb je een inclusieve cultuur nodig waar iedereen zich gerespecteerd en gewaardeerd voelt en waar medewerkers het vertrouwen hebben dat ze voor hun mening uit kunnen komen. Een grote diversiteit zal bij een inclusieve cultuur een positief effect hebben op het imago, het resultaat en de totale impact van de onderneming.